Wciąż, na szczęście, podejmowane są działania. W wolnej Polsce, już bez cenzury i ograniczeń w dostępie do bibliotek oraz paszportów, można penetrować zapoznane obszary. Wojciech Podgórski, emerytowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego, ma na tym polu niemałe zasługi. Nic dziwnego, że w październiku uhonorowany został w Londynie nagrodą im. Włady Majewskiej za prezentowane tu potężne dzieło „Emigracja walczących. Wokół polsko-szkocko-angielskich powiązań kulturalnych wojennych i powojennych”.
Jest ono owocem wieloletniej skrupulatnej pracy, niezliczonych lektur i spotkań, dokumentacji i przemyśleń. Nie pierwsza to zresztą praca tego autora poświęcona emigracyjnym twórcom; poetów polskich „obszaru francuskiego” pokazał bowiem pan profesor w książce „Poeci na tułaczce”. Mieliśmy nawet w „Idziemy” jego barwną opowieść o skomplikowanych wojennych losach pieśni „O Panie, któryś jest na niebie, wyciągnij sprawiedliwą dłoń” i „Do wolnej Polski nam powrócić daj”.
Teraz można sięgnąć do księgi opowiadającej o tragicznym losie tych, co do kraju wrócić nierzadko nie mogli, prezentującej najwybitniejszych, ale i pomniejszych poetów i pisarzy emigracji londyńskiej. Dziś już może nie pamięta się, jak była ona nad Wisłą w oficjalnej propagandzie wyszydzana i obrzydzana. Tym bardziej więc należy się jej – i nam, może zwłaszcza nam – tak smakowita księga, pełna także anegdoty i barwnych szczegółów życia codziennego takich twórców jak Feliks Konarski (Ref-Ren), autor legendarnej piosenki o czerwonych makach spod Monte Cassino, Stanisław Baliński, Jan Maria Michał Rostworowski. Jest i drugie pokolenie „londyńskich” poetów z tragicznym, bo opisanym wśród współpracowników SB, świetnym poetą Bolesławem Taborskim. Są osobne rozdziały o polskim życiu artystycznym w Edynburgu, są zespoły literackie. I są pokazani wybitni działacze emigracyjnej kultury. Ich wszystkich profesor Wojciech Podgórski przywrócił do naszego życia. Jest się czym cieszyć w długie zimowe wieczory.
Wojciech Jerzy Podgórski
Emigracja Walczących
Muzeum Niepodległości
Warszawa 2011
625 s.
Barbara Sułek-Kowalska |