Szczodry wieczór

We Francji już od czasów średniowiecza z okazji tego święta jada się Galette des Rois – placek z ciasta francuskiego wypełniony masą migdałową. Dawniej do środka wkładano ziarno bobu lub fasoli, dziś najczęściej zastępuje się je małą figurką lub migdałem. Ten, kto znajdzie ową niespodziankę w swoim kawałku ciasta, otrzymuje tytuł migdałowego króla lub królowej i przez cały dzień nosi na głowie papierową koronę. Są nawet osoby, które kolekcjonują figurki znalezione w ciastach – mogą one przedstawiać Dzieciątko Jezus, postaci z bajek lub różne przedmioty.

Podobna tradycja funkcjonuje w innych krajach. W Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej królewskie ciasto nosi nazwę Roscon de Reyes lub Rosca de Rejes i ma formę drożdżowego wieńca ozdobionego bakaliami i kandyzowanymi owocami. W XIX wieku ciasto dotarło także do Portugalii pod nazwą Bolo Rei. Z kolei w USA, szczególnie w Nowym Orleanie, wypieka się King Cake – również ciasto drożdżowe, w kształcie korony, nadziewane kremem cynamonowym. Ozdabiane jest lukrem w trzech kolorach: złotym, zielonym i fioletowym – które symbolizują siłę, wiarę i sprawiedliwość.

W Polsce kultywowano niegdyś inną tradycję. W wigilię Trzech Króli, nazywaną „szczodrym wieczorem”, pieczono drożdżowe rogaliki zwane szczodrakami, którymi obdarowywano kolędników – dlatego też kolędowanie często nazywano „chodzeniem po szczodrakach”. W zależności od regionu bułeczki te były przyrządzane na słodko lub wypełniane słonym farszem: kapustą, serem, mięsem czy grzybami. Jeśli miniony rok obfitował w plony, gospodynie piekły duże rogale, z najlepszej mąki, z dużą ilością nadzienia, jeśli zaś w danym roku nie wiodło się najlepiej, rogaliki były małe, bez nadzienia. Kolędników częstowano także sójkami – pieczonymi pierogami z kaszą jaglaną, kapustą, grzybami i słoninką, a w niektórych regionach z marchewką lub burakiem. Na Kurpiach, Warmii i Mazurach w wigilię Trzech Króli pieczono byśki, czyli figurki z ciasta przedstawiające zwierzęta (konie, krowy, kozy, sarny, zające). Według ludowej tradycji miały one zapewnić pomyślność w nowym roku, szczególnie w hodowli zwierząt.

SZCZODRAKI

Składniki: Ciasto: • 3 szkl. mąki • 30 g drożdży • 1 szkl. mleka • 100 g masła • 2 jajka • 1 łyżka cukru • 1 łyżeczka soli. Farsz: • ½ główki białej kapusty • 1 cebula • 1 jabłko • sól • pieprz • majeranek

Sposób przygotowania: Drożdże wymieszać z kilkoma łyżkami ciepłego mleka, cukrem i łyżką mąki, przykryć ściereczką i odstawić w ciepłe miejsce na 15 min. Gdy zaczyn podwoi objętość, wymieszać go z resztą mąki i mleka, dodać jajka i sól, dokładnie wyrobić ciasto, a pod koniec dodać roztopione wystudzone masło. Przykryć i odstawić do wyrośnięcia na 1 godzinę. Cebulę posiekać i zeszklić na oleju, dodać poszatkowaną kapustę i dusić do miękkości, pod koniec dodać obrane i utarte na tarce jabłka, dusić jeszcze przez 10 minut, doprawić. Ciasto podzielić na części, rozwałkować, nakładać farsz i formować bułeczki lub rogaliki. Pozostawić do wyrośnięcia jeszcze na pół godziny. Posmarować surowym jajkiem wymieszanym z łyżką mleka i piec ok. 20-30 min. w temp. 180 st.

Idziemy nr 2 (588), 8 stycznia 2017 r.