Profilaktyka krzywicy

Najważniejsze w opiece nad dziećmi jest zapobieganie chorobom, które mogą przynieść trwałe następstwa. Krzywica jest awitaminozą, schorzeniem metabolicznym dotyczącym całego organizmu. Jest klasyczną chorobą wywołaną przez niedobory żywieniowe i nasłonecznienia. Najczęściej wynika z niedoboru witaminy D3, niezbędnej do prawidłowego wchłaniania wapnia i fosforanów z posiłków. Powstaje wtedy charakterystyczny dla krzywicy nieprawidłowy metabolizm kości, co prowadzi do ich zniekształceń, rozmiękania oraz zaburzeń struktury chrząstki wzrostowej.

U niemowląt pierwszym objawem może być rozmiękanie kości potylicznych główki dziecka, tzw. objaw piłeczki pingpongowej w badaniu przez lekarza. Kości czaszki, które są cienkie, w razie słabego uwapniania najszybciej tracą twardość. Inne objawy choroby to utrata łaknienia, drażliwość, wzmożone pocenie się, skłonność do zaparć. U starszych dzieci pojawiają się deformacje stawów i żeber (tzw. różaniec krzywiczy), nadmierne guzowatości czoła, a w kolejnych latach – koślawość stawów i skrzywienie boczne kręgosłupa, czyli skolioza. Tym deformacjom kości, które nieleczone wywołują zaburzenia wzrostu i wady postawy i gorszą kondycję dziecka, możemy w prosty sposób zapobiec i powinniśmy to koniecznie uczynić.

Konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii wydał konkretne zalecenia dotyczące uzupełniania witaminy D3: niemowlętom karmionym piersią podawać witaminę D3 w kroplach: 400 j na dobę – codziennie 1 kropla do 12. miesiąca życia; niemowlętom karmionym sztucznie podawać dodatkowo witaminę D3 co 2 dni – 1 kroplę; jeżeli kobieta w ciąży przyjmowała witaminę D3 w III trymestrze, to noworodek karmiony piersią powinien otrzymać suplementację witaminy D3 od 3. tygodnia. Jeżeli nie przyjmowała, to od urodzenia; wcześniaki mają znacznie większe zapotrzebowanie na witaminę D3: 1000 j karmione piersią i 800 j żywione sztucznie.

Wszystkie zdrowe dzieci do 18. roku życia w naszej szerokości geograficznej powinny mieć uzupełnianą witaminę D3 codziennie rano od października do kwietnia (wtedy niskie nasłonecznienie nie dostarcza odpowiedniej ilości promieniowania umożliwiającego powstawanie witaminy D3 w skórze). Dawka wynosi od 400 j u dzieci do 800-1000 u młodzieży lub jest indywidualnie dobrana przez lekarza. Dzieci przyjmujące przewlekle leki sterydowe (np. w ciężkiej astmie) lub przeciwpadaczkowe muszą równocześnie uzupełniać codziennie przez cały rok szybciej metabolizowaną u nich witaminę D3.

W profilaktyce krzywicy istotną rolę odgrywa karmienie piersią oraz dieta, która poza witaminą D3 zawiera odpowiednią ilość wapnia, fosforu, białka. Dlatego starsze dzieci do końca okresu wzrostu powinny wypijać co najmniej pół litra mleka dziennie, pić jogurty, jeść sery i jajka, a w sezonie jesienno-zimowym pić tran, będący znakomitym źródłem witamin D3, A, E, jodu i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Latem korzystanie z promieni słonecznych tworzy zapas witaminy D3 w skórze. Aktywność fizyczna ułatwia kościom prawidłowy wzrost i zachowanie ich właściwej struktury.

Grażyna Rybak Pediatra Idziemy nr 14 (497), 5 kwietnia 2015 r.